دور نهایی مذاکرات با حضور وزرای خارجه ایران و کشورهای ۱+۵ (متشکل از آمریکا، روسیه، چین، بریتانیا، فرانسه و آلمان) و همین طور مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بیش از دو هفته طول کشید و ضرب‌الاجل تعیین‌شده برای آن دو بار تمدید شد.
محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در طی این دوره بارها با جان کری، همتای آمریکایی‌اش دیدار کرد. آقای کری با اقامت ۱۷ روزه‌اش در وین رکورد حضور بی‌وقفه یک مقام ارشد آمریکایی در مذاکرات مربوط به یک موضوع را در چهار دهه اخیر شکست.
در نهایت امروز سه‌شنبه، فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در یک نشست رسمی در مقابل رسانه‌ها در وین با خواندن بیانیه‌ای به زبان انگلیسی و فارسی اعلام کردند که توافق نهایی در برنامه هسته‌ای ایران به دست آمده است.
بنا بر اعلام آنها برنامه جامع اقدام مشترک، مشتمل بر یک متن اصلی و ۵ پیوست فنی در مورد موضوعات هسته‌ای، تحریم‌ها، همکاری در زمینه انرژی هسته‌ای صلح آمیز، تاسیس کمیسیون مشترک و برنامه اجرایی است.
جان کری با اقامت ۱۷ روزه‌اش در وین رکورد حضور بی‌وقفه یک مقام ارشد آمریکایی در مذاکرات مربوط به یک موضوع را در چهار دهه اخیر شکست
این توافق از زمان اعلام در چند مرحله به اجرا درخواهد آمد که طی آن پس از تصویب شورای امنیت، ایران در همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تعهدات خود را اجرا خواهد کرد و “همزمان” تحریم‌های هسته‌ای علیه این کشور لغو خواهد شد. این روند ممکن است تا حدود سه ماه طول بکشد.
حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران در یک نطق تلویزیونی، توافق امروز را “پایانی برای ظلم‌ها و اتهام‌های غلط و نا‌به‌جا نسبت به ملت بزرگ ایران و آغازی برای روند جدید در شروع همکاری های جدید در جهان” توصیف کرد.
به گفته آقای روحانی “روز توافق، روزی است که اتحادیه اروپا و آمریکا لغو همه تحریم ها را به صراحت اعلام می کند و تصمیم خود را ابراز می‌دارد و از آن زمان است که تازه اقدامات ایران آغاز می شود”.
باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا با دفاع از توافق هسته‌ای ایران و بر شمردن محدودیت‌هایی که برای برنامه هسته‌ای این کشور وضع شده، هشدار داد که هر اقدام کنگره آمریکا را که بخواهد جلوی اجرای موفقیت‌آمیز این توافق را بگیرد وتو خواهد کرد.
در پی این توافق احتمالا به زودی شاهد گشایش‌های چشمگیری در وضعیت اقتصادی کشور خواهیم بود و با ورود رسمی شرکت‌های خارجی به بازار ایران که پیش از این به خاطر محدودیت‌های ناشی از تحریم‌های بین المللی میسر نبود وضعیت بازار گجت‌ها و فناوری نیز دگرگون می‌شود. کارشناسان معتقدند که در شرایط حساسی قرار داریم و دولت باید مراقب باشد تا سرمایه‌گذاری‌ها و ورود تولیدکنندگان خارجی به بازار کشور باید به صورت کنترل شده صورت گیرد که خوشبختانه بر اساس شواهد و اخباری که به گوش می‌ٰسد، به نظر می‌رسد دولت برای ورود غربی‌ها به بازار کشور برنامه دارد.
بلافاصله پس از اعلام توافق هسته‌ای ایران با قدرت‌های جهانی، بسیاری از دولت‌ها، نهادهای اقتصادی و شرکت‌های تجاری بزرگ علاقمندی خود را به گسترش روابط بازرگانی با ایران اعلام کرده‌اند.
ساعتی پس از توافق هسته‌ای، زیگمار گابریل وزیر اقتصاد آلمان که معاون آنگلا مرکل صدراعظم این کشور هم هست در بیانیه‌ای اعلام کرد که “صنایع آلمان علاقه شدیدی به عادی سازی و تقویت روابط اقتصادی با ایران دارند.”
“به همین دلیل این وزارتخانه سفر به ایران را در آینده نزدیک مد نظر قرار داده است.”
برای این سفر که به احتمال زیاد یکشنبه آینده انجام خواهد شد اریک شوایتزر رییس اتاق بازرگانی آلمان هم همراه آقای گابریل خواهد بود.
در همین حال اتحادیه صنایع آلمان پیش‌بینی کرد در چند سال آینده صادرات آلمان به ایران چهار برابر شود.
این اتحادیه گفته است که شرکت‌های آلمانی با رقابت سخت شرکت‌های چینی، کره‌ای و شرکت‌های منطقه مواجه هستند که در سالهای اخیر خلا شرکت‌های اروپایی را پر کرده بودند، اما شرکت‌های توانمندی مثل فولکس و زیمنس و هزاران شرکت کوچک دیگر آماده‌اند تا دوباره صدرنشین صادرات به ایران شوند.
لوران فابیوس، وزیر خارجه فرانسه هم اعلام کرد که اصلا بعید نیست که به زودی به ایران سفر کند و اظهار اطمینان کرد که موضع سخت فرانسه در مذاکرات هسته‌ای، شانس شرکت‌های فرانسوی را در تبادلات اقتصادی با ایران کم نخواهد کرد.
در همین حال شرکت خودروسازی پژو فرانسه اعلام کرد که مذاکراتش با ایران خودرو در مراحل پیشرفته‌ای است و انتظار می‌رود که به سرعت هم پیشرفت کند.
ژان کریستف کمار مدیر بخش خاورمیانه پژو گفته است که این مذاکرات درباره “تولید کامل خودرو با استفاده از آخرین طراحی‌ها و موتورهای این شرکت است.”
او گفت که این پروژه یک “جهش نسلی” برای ایران به همراه خواهد آورد.
در حالی که با توافق هسته‌ای ایران و غرب، قیمت نفت سقوط کرد، شرکت‌های نفتی بزرگ دنیا به سرعت آمادگی خود را برای سرمایه‌گذاری در صنعت نفت و گاز ایران اعلام کردند.
شرکت نفت و گاز اِنی ایتالیا، در بیانیه‌ای گفت که سرمایه‌گذاری در ایران را مد نظر قرار می دهد، به شرط اینکه تهران “قراردادهای بهتری مطابق با استانداردهای جهانی” به این شرکت ارائه کند.
یکی از سخنگویان شرکت نفتی شل هم گفت که این شرکت با رعایت کامل توافق هسته‌ای به رابطه با ایران “علاقمند” است و مایل است بداند “چه نقشی در توسعه قابلیت‌های ایران از نظر انرژی می‌تواند ایفا کند.”
این شرکت ماه پیش گفته بود که بعضی از کارکنانش اخیرا با مقامات ایرانی در تهران دیدار کرده‌اند.
الکسی پوشکوف، رئیس کمیته روابط خارجی دومای روسیه هم امروز پس از توافق هسته‌ای گفت که اکنون ایران قابلیت و امکان بیشتری دارد تا روابط تجاری و اقتصادی خود را با ایران بهتر کند، از جمله در صنایع نفت و گاز.
شرکت‌های نفتی غربی سرمایه‌گذاری در صنایع نفت و گاز ایران را به دلیل تحریم‌ها متوقف کرده‌اند
اما ایران هم خود را به سرعت آماده صادرات نفت می‌کند.
بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران پس از امضای توافق هسته‌ای گفت: “آمادگی برای افزایش صادرات، نخستین قدم بعد از توافق ایران و ۱+۵ است.”
محسن قمصری، مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران گفت که ایران بعد از برداشته شدن تحریم‌ها با حداکثر ظرفیت خود به بازار نفت برمی‌گردد.
مولود چاووش اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه هم پس از توافق هسته‌ای ایران و غرب گفت که این توافق بر “اقتصاد منطقه” و ترکیه تاثیر خواهد گذاشت.
با اینکه بسیاری به تاثیر اقتصادی مثبت این توافق اشاره کرده‌اند برخی کارشناسان هم معتقدند سال‌ها تحریم اقتصادی مشکلاتی در اقتصاد ایران ایجاد کرده که اصلاح آنها ما‌ه‌ها زمان خواهد برد.
دانیل برنبک، مدیرکل اتاق بازرگانی ایران و آلمان می‌گوید: “برای تحول اقتصادی باید قدم‌های اولیه‌ای برداشته شود.”
“ایران به تحول صنعتی و تکنولوژیک نیاز دارد که میلیاردها دلار هزینه خواهد داشت.”
حضور کمپانی‌های خارجی فقط به معنای بهبود شرایط اقتصادی، افزایش نرخ تولید و توسعه و بهبود شرایط شغلی جوانان نیست و مسایلی از قبیل ورود دانش فنی بروز و فرهنگ کار صحیح به کشور از دیگر مزایای آن هستند. هم اکنون شرایطی استثنایی برای شتاب توسعه ایران عزیز به وجود آمده و اگر دولت برنامه‌های دقیق و جامعی در تمام حوزه‌ها داشته باشد، می‌تواند به بهترین شکل از شرایط جدید به وجود آمده به نفع ملت ایران بهره ببرد.
آن چه مسلم است علاقه شدید کمپانی‌های غربی به بازار ایران و پتانسیل‌های بالای سرمایه‌گذاری برای آنها در این کشور است. اما سوال اصلی اینجا است که آینده به چه صورت خواهد بود؟ دورنمای توسعه پس از توافق هسته‌ای به چه شکل خواهد بود و البته سوال اصلی برای گیک‌های ایرانی: وضعیت گجت‌ها، سرویس‌ها و شرایط کاری در حوزه فناوری به چه سمت و سویی خواهد رفت؟ برنامه دولت در این حوزه چیست؟ کارآفرینان این حوزه چه برنامه‌هایی دارند؟ آیا حل مشکل هسته‌ای در برنامه ششم توسعه کشور پیش‌بینی شده است؟ بسیاری از این سوالات را پیش‌تر در پاسخ داده‌ایم اما هنوز پاسخ برخی از آنها بر همگان پوشیده است و باید ببنیم شرایط در آینده به چه صورت خواهد بود.
| روزهای مهم در اجرای توافق جامع اتمی ایران | |
|---|---|
| روز نهایی شدن توافق | ایران و گروه ۱+۵ پایان مذاکرات اتمی و رسیدن به توافق را اعلام می کنند. به فاصله چند پیش نویس قطعنامه ای برای تنفیذ توافق به عنوان یک سند بین المللی به شورای امنیت سازمان ملل ارسال خواهد شد. |
| روز پذیرش توافق | حداکثر ۹۰ روز بعد از تنفیذ توافق در شورای امنیت سازمان ملل، توافق قابلیت اجرایی می کند. طی این مدت طرفین توافق باید تمهیدات لازم را برای اجرای تعهدات خود را فراهم کرده باشند. |
| روز اجرای توافق | همزمان با تایید اجرای تعهدات ایران از سوی آژانس، همه تحریم های اقتصادی، مالی و بانکی اتحادیه اروپا لغو می کند. ایالات متحده آمریما تحریم های اقتصادی، نفتی، مالی و بانکی را تعلیق می کند. تحریم های شورای امنیت سازمان ملل هم (به غیر از تحریم های اشاعه ای و تسلیحاتی) در این مرحله لغو می شود. |
| روز گذار از توافق | حداکثر ۸ سال پس از روز پذیرش توافق یا هر زمان زودتری که مدیرکل آژانس گزارش بتواند تایید کند که برنامه اتمی ایران کاملا صلح آمیز است، باقی مانده تحریم ها (تحریم های اشاعه ای و تسلیحاتی) را به طور کامل لغو می کند و ایالات متحده آمریکا تمام اقدامات لازم برای لغو کامل تحریم ها را انجام خواهد داد. همزمان دولت ایران بر مبنای اختیارات قانونی دولت و مجلس تصویب پروتکل الحاقی در مجلس را پیگیری خواهد کرد. |
| روز بسته شدن پرونده اتمی ایران | ۱۰ سال پس از پذیرش توافق جامع اتمی، به شرط نقض نشدن تعهدات طرفین در توافق، شورای امنیت سازمان ملل با تصویب قطعنامه جدیدی پایان اجرای توافق و بسته شدن رسمی پرونده اتمی ایران را در شورای امنیت اعلام خواهد کرد. |
بروزرسانی:
بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی این توافق را یک اشتباه تاریخی خوانده است!
محمدجواد ظریف و فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به همراه وزیران خارجه و مذاکره کنندگان ایران و کشورهای گروه ۱+۵ آخرین جلسه خود را آغاز کردند. پس از این جلسه متن بیانیه مشترک قرائت می‌شود.
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه پیش از آخرین نشست ایران و ۱+۵ گفت: فصل جدیدی از امید آغاز شد.
لورن فابیوس، وزیر خارجه فرانسه گفت با وجود مواضع فرانسه در جریان مذاکرات هسته‌ای، اطمینان دارد که شرکت‌های فرانسوی سهم منصفانه‌ای از بازار پس از تحریم ایران را به دست خواهند آورد.
طیب نیا، وزیر اقتصاد و دارایی کشور گفته است: «بعد از توافق، چند ماه زمان نیاز داریم تا پس از طی مراحل اجرایی از سوی ایران و غرب، آثار برداشته شدن تحریم‌ها به طور کامل خود را نشان دهد، این در حالی است که مردم خسته از فشارهای چند سال اخیر، انتظار دارند به سرعت مشکلات اقتصادی کشور مرتفع شود.»
نشست ایران و 1+5 پایان یافت.
متن جمع‌بندی توافق نهایی منتشر شد.
ظریف: توافق امروز لغو همه تحریم های سازمان ملل و تحریم های یکجانبه و چند جانبه را موجب خواهد شد.
اوباما: من هر اقدام کنگره را که بخواهد جلوی اجرای موفقیت آمیز این توافق را بگیرد وتو خواهم کرد.
تحریم‌های لغو شده (از متن توافق نهایی):
- تحریم ها و محدودیت ها علیه صادرات و واردات مواد هسته ای ـ که بعضا ۳۵ سال در جریان بود ـ بی تاثیر می گردد؛
- تحریم تحصیل دانشجویان ایرانی در رشته های مرتبط با انرژی هسته ای به طور کامل لغو خواهد گردید؛
- برای اولین بار پس از سه دهه تحریم غیرعادلانه، ممنوعیت خرید هواپیمای مسافربری مرتفع و امکان بازسازی ناوگان هوایی کشور و ارتقای ایمنی پروازها فراهم خواهد گشت؛
- بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، کشتیرانی جمهوری اسلامی، شرکت ملی نفت ایران، شرکت ملی نفت کش و شرکت های تابعه، ایران ایر و بسیاری از دیگر نهادها، بانک ها و موسسات کشورمان (در مجموع حدود ۸۰۰ شخص حقیقی و حقوقی) از شمول تحریم ها خارج می شوند؛
- دسترسی بیشتر ایران به حوزه‌های تجاری، فناوری، مالی و انرژی تسهیل خواهد شد؛
- تحریم ها و محدودیت های اعمال شده توسط آمریکا و اتحادیه اروپایی در حوزه های زیر در مرحله نخست رفع خواهند شد؛
- ایالات متحده و اتحادیه اروپایی تعهد داده اند که از اعمال مجدد تحریم ها که به منزله نقض تعهدات آنها در برجام تلقی خواهد شد، خودداری نمایند. علاوه بر این، آمریکا کلیه تحریم هایی که در سطوح ایالتی مانع از ایفای تعهدات آمریکا در رفع تحریم ها شود را به نحو مقتضی رفع نماید؛
