تاریخچه یخچال
یخچال دستگاهی است که از یک وسیله سردکننده به همراه یک عایق حرارتی و سازوکاری برای انتقال گرما از داخل این محفظه به بیرون تشکیل میشود. از یخچال برای خنک نگهداشتن مواد غذایی، داروها و دیگر چیزهای فاسدشدنی استفاده میشود.
بشر از دیرباز برای حفظ مواد غذایی از چشمهها، چاهها یا غارهای زیرزمینی استفاده میکرد. آبانبار و یخدان برای نگهداری آب یخ در تابستانها به کار میرفتهاند.
در قرن ۱۱ میلادی دانشمند ایرانی ابن سینا، مبرد را اختراع کرد که برای چگالش پیوند بخارهای آروماتیک بکار میرود. اینکار گامی بزرگ در فناوری تقطیر بود و او از آن برای تقطیر بخار استفاده کرد.
نخستین یخچال مصنوعی شناختهشده در ۱۷۴۸ میلادی بدست ویلیام کولین در دانشگاه گلاسگو رونمایی شد. اولیور ایوانس، مخترع امریکایی، که به عنوان پدر یخچال شناخته میشود، مخترع یخچال بخار فشردهاست، با این وجود او دستگاهی که بتواند فرآیند مربوطه را طی کند نساخت. در سال ۱۸۳۴ میلادی، ژاکوب پرکینز با تغییر در طرح اولیهٔ ایوانس توانست اولین جهان را بسازد و. جان گوری، یک مخترع امریکایی اهل فلوریدا، نخستین یخچال مکانیکی را در ۱۸۴۱ میلادی بر پایهٔ طرح ایوانس ساخت که از آن برای ساختن یخ برای خنکنگاهداشتن مبتلایان تب زرد استفاده میکرد. در ۱۸۵۳ نخستین یخچالی که میتوانست روزانه یک تن یخ تولید کند توسط یک استاد امریکایی به ثبت رسید.
اجزای یخچال
هر یخچال بصورت پایه دارای: کمپرسور، کندانسور، اواپراتور و گاز و ترموستات است. هریک از اینها جزو لاینفک وسایل سرماساز هستند که در صورت نبود هریک این فرایند امکانپذیر نمیباشد.
کمپرسور
نوشتار اصلی: کمپرسور
کمپرسور یخچال خانگی از دو بخش الکتریکی و مکانیکی تشکیل گردیدهاست که هر دو قسمت درون پوستهای فولادی قرار دارند.
قسمت الکتریکی در اغلب یخچالهای خانگی یک الکتروموتور از نوع آسنکرون میباشد که وظیفه به حرکت درآوردن قسمت مکانیکی را به عهده دارد.
قسمت مکانیکی در کمپرسورهای یخچال خانگی شامل سیلندریست که پیستون آن توسط هستهٔ موتور الکتریکی به حرکت در میآید. حرکت رفت و برگشتی پیستون باعث ایجاد حالت مکش و دمیدن میشود. مقدار مشخصی از روغنی که مخصوص این کار ساخته شده داخل پوسته وجود دارد که وظیفه روانکاری و خنککردن قسمت الکتریکی و مکانیکی را بر عهده دارد.
اواپراتور
کمپرسور وظیفه گردش گاز فریون را درون کانالهای اواپراتور بر عهده دارد. که در نتیجه گردش گاز در کانالها و به خاطر خاصیت گاز فریون باعث خنک شدن اواپراتور و در نتیجه خنک شدن یخچال میشود.
کندانسور
وقتی کمپرسور شروع به کار میکند بعد از چند دقیقه گرم میشود که وظیفه کندانسور خنک کردن گاز خارج شده از کمپرسور میباشد. که در نتیجه این کار دمای کمپرسور نیز کاهش مییابد(کندانسور نقش رادیاتور اتوموبیل را ایفا میکند)
ترموستات
ترموستات نیز کار قطع و وصل شدن جریان برق (متعادل نگه داشتن دمای یخچال) را به کمپرسور انجام میدهد. به طوری که وقتی دمای یخچال بالا آمد (داخل یخچال گرم شد) با وصل شدن جریان برق کمپرسور شروع به کار میکند و داخل یخچال را خنک میکند و وقتی دما پایین آمد (داخل یخچال خنک شد) جریان برق را از کمپرسور قطع میکند.
گاز مبرد
در یخچالهای اولیه از گاز آمونیاک (NH4) به عنوان گاز مبرد استفاده میشد، اما به علت عوارض ناگوار آن در برخورد با بدن انسان، ترکیب شدن حالت مرطوب آن با مس و آلمینیوم، و نیز خاصیت انفجاریاش، رفتهرفته از گاز فریون به جای آن استفاده گشت. در یخچالهای رایج امروزی معمولا از فریون ۱۲ با ترکیب CCl2F2 استفاده میشود که گازی بیبو است و حتی در صورت ترکیب شدن با رطوبت موجب خوردگی فلزات نمیشود؛ همچنین فریون قابل اشتعال نیست. از معایب استفاده از فریون در یخچالها میتوان به حجم زیاد آنها در مقایسه با آمونیاک، و تخریب لایه اوزون و ایجاد اثر گلخانهای اشاره کرد. با توجه به این معایب تلاشهایی برای یافتن گازهای جایگزین فریون به عمل آمده که گاز جدیدی به نام 134A حاصل آن است. در کولرهای گازی از فریون ۲۲ استفاده میشود که به علت دارا بودن هیدروژن، اثر تخریبی آن در لایهی اوزون به مراتب کمتر از فریونهای ۱۱ و ۱۲ است.
فریزر
روش کار فریزر همانند یخچال است با این تفاوت که ترموستات آن برای دمای پایینتری تنظیم میشود. همچنین مناسب است که از گاز مبردی استفاده شود که دمای تبخیر آن پایینتر باشد (مانند فریون ۱۲). در فریزرهای پرقدرت از بادبزن برای خنککردن کمپرسور و کندانسور استفاده میشود.